ZASTOSOWANIE FILTRÓW W FOTOGRAFII b&w
obiecałem i słowa dotrzymuję
przedstawiam kolejny poradnik o filtrach, tym razem ich zastosowanie w fotografii czarno-białej...miłego czytania
wkrótce będzie do pobrania z portalu w pilku worda oraz PDFie.
O konieczności używania filtrów w fotografii nie trzeba chyba nikogo przekonywać, także w fotografii B&W.
Kolory w fotografii b&w odwzorowane są jako różne odcienie szarości. W przypadku kiedy kolory odwzorowały się jako takie same odcienie szarości lub pomiędzy bielą i jasnymi barwami, zachodzi konieczność użycia filtrów fotograficznych, jest to nawet ważniejsze niż w fotografii barwnej.
Generalnie każdy filtr fotograficzny posiada właściwości rozjaśniania na pozytywach fotograficznych przedmiotów o barwach zbliżonych do własnego koloru filtru, jednocześnie ten sam filtr przyciemnia przedmioty o barwach dopełniających w stosunku do barwy własnej filtru. Barwy dopełniające są to takie barwy światła, które po zmieszaniu ze sobą dają w efekcie wrażenie barwy białej. Na rysunku leżą naprzeciw siebie.
Gdzie najlepiej sprawdzą się filtry w fotografii b&w? Ano przede wszystkim w fotografii krajobrazowej i przyrodniczej, ale także w zdjęciach architektury i portretach.
Współczesne filmy monochromatyczne oddają kolor zielony, zółtozielony i jasnopomarańczowy nieco ciemniej, niż jawią się one ludzkiemu oku. W związku z tym zalecane jest delikatne zrównoważenie tego efektu przy pomocy filtrów, jeżeli istotne szczegóły fotografowanego przedmiotu są właśnie w jednym z tych kolorów. Portrety i zdjęcia grupowe powinny być wykonywane przy użyciu delikatnych filtrów, aby zminimalizować ingerencję filtra w kolor oczu.
[center:16d7bfb8ef]PRZYKŁADOWE DZIAŁANIE FILTRÓW KOLOROWYCH PRZY ZDJĘCIACH NA MATERIAŁACH B&W[/center:16d7bfb8ef]
Filtr zielony zatrzymuje promienie fioletowe, przytłumia częściowo niebieskie oraz pomarańczowe, silnie tłumi promienie czerwone, przepuszcza natomiast promienie zielone i żółte. Jest więc w swoim działaniu jak gdyby przeciwieństwem filtru czerwonego. Użycie filtra zielonego, przy wykonywaniu zdjęcia, spowoduje przyciemnienie na pozytywie przedmiotów o barwie fioletowej, niebieskiej, pomarańczowej i czerwonej. Rozjaśnieniu ulegną natomiast barwy żółta i zielona.
Filtr zielony stosujemy głównie do zróżnicowania poszczególnych odcieni barwy zielonej w kadrach, w których barwa ta przeważa. Np. fotografując krajobraz obfitujący w zieloną roślinność o najrozmaitszym jej nasyceniu i zróżnicowanej jasności, bez filtra, uzyskamy wszystkie te rodzaje zieleni w postaci plam o bardzo zbliżonym odcieniu koloru szarego. Taki krajobraz będzie monotonny, bez wyrazu. Zakładając na obiektyw filtr zielony, otrzymamy większe zróżnicowanie poszczególnych odcieni zieleni w postaci szerszej gamy odcieni szarych, począwszy od jasnego aż do ciemniejszego a krajobraz na zdjęciu ożywi się i będzie bardziej interesujący.
Inne zastosowanie tego filtra to przyciemnienie przedmiotów o kolorze czerwonym lub kolorach do niego zbliżonych.
Filtr żółtozielony różni się od zielonego tym, że tłumi promienie pomarańczowe i czerwone, jednakże w stopniu nieco słabszym niż filtr zielony. W pozostałych zakresach promieniowania ma działanie zbliżone filtra zielonego. W efekcie spowoduje to słabsze przyciemnienie barwy czerwonej.
Filtry niebieskie mają z reguły niewielką gęstość optyczną i są stosunkowo jasne. Dlatego też nie zatrzymują całkowicie promieni o barwach dopełniających, a jedynie mogą je nieco przytłumić. Tak więc lekko osłabiają promienie czerwone a w dużo mniejszym stopniu promienie żółte, zielone i pomarańczowe.
Efektem działania filtra będzie w pierwszym rzędzie lekkie przyciemnienie barwy czerwonej i innych barw zbliżonych. Równocześnie słabemu rozjaśnieniu ulec mogą przedmioty o zabarwieniu niebieskim.
Filtry niebieskie najczęściej stosuje się do zdjęć portretowych wykonywanych przy świetle sztucznym. Światło sztuczne zawiera wiele promieni czerwonych. Portret wykonany przy takim oświetleniu w dodatku gdy błona fotograficzna jest szczególni uczulona na promienie czerwone, wypada trochę nienaturalnie. Wyraża się to głównie w zbyt jasnym oddaniu ust i twarzy portretowanej osoby. Założenie na obiektyw niebieskiego filtra spowoduje przyciemnienie tonacji ust i twarzy oraz rozjaśnienie niebieskich oczu. Ujemne działanie tego filtra polega na niepożądanym uwydatnieniu piegów i innych niedoskonałości twarzy.
Drugim, mało znanym zastosowaniem filtra niebieskiego jest użycie go do podkreślenia zamglenia atmosfery i perspektywy powietrzne przy zdjęciach krajobrazu. Podkreślanie zamglenia dalekich widoków staje się skuteczną metodą pozwalającą wprowadzić do naszych zdjęć potrzebny nastrój i atmosferę.
Filtr pomarańczowy zatrzymuje promienie fioletowe, niebieskie i w dużym stopniu również zielone. Barwy te zostają więc oddane na pozytywie fotograficznym ciemniej od innych. Rozjaśnieniu natomiast ulegną barwy: żółta, pomarańczowa i czerwona. Filtr pomarańczowy nazywany też jest filtrem efektowym, ponieważ uzyskane przy jego użyciu zdjęcia krajobrazu mają silnie przyciemnione niebo, co daje efekt dramatyczny. Używa się go również do zdjęć portretowych w celu rozjaśnienia mocno opalonych twarzy, a także rozjaśnienia i usuwania piegów czy też plam wątrobowych występujących na skórze fotografowanych osób. Filtr ten przyciemnia w portrecie niebieskie oczy. W zdjęciach architektury rozjaśnia brunatne lub też czerwone ściany budynków.
Fotografując dalekie krajobrazy obiektywem standardowym nie należy nadużywać filtra pomarańczowego, gdyż usunięcie dalekiej mgiełki w krajobrazie niweczy całkowicie efekt tzw. perspektywy powietrznej. Efekt ten obserwujemy często na zdjęciach przedstawiających krajobrazy górskie. Im bardziej oddalony jest od nas łańcuch górski, tym grubsza warstwa powietrza znajduje się pomiędzy nim a nami. Daje ona silniejsze zamglenie na zdjęciu. Gdy między nami a horyzontem znajduje się kilka pasm górskich, to każde z nich będzie miało na zdjęciu nieco inny odcień szarości. W ten sposób można wyraźnie zaznaczyć kilka pasm różnych planów rozciągniętych w głąb krajobrazu. Założenie filtru pomarańczowego może zniszczyć tę perspektywę powietrzną. Fotografując więc takie krajobrazy musimy zadać sobie pytanie, co będzie dla nas ważniejsze - usunięcie zamglenia obrazu, czy zachowanie naturalnych walorów krajobrazu w postaci perspektywy powietrznej. Natomiast przy używaniu teleobiektywów, założenie filtra pomarańczowego wydaje się znacznie bardziej uzasadnione, a nawet konieczne.
Filtr czerwony jest jednym z najbardziej krańcowo działających filtrów efektowych, tłumi wszystkie promienie poza promieniami czerwonymi i częścią pomarańczowych. Efektem jest więc silne rozjaśnienie barwy czerwonej i pomarańczowej przy równoczesnym przyciemnieniu wszystkich pozostałych barw. Jedyny wyjątek od tej zasady stanowi zielona barwa krajobrazu. Okazuje się bowiem, że zieleń niektórych drzew, krzewów i traw fotografowanych przez ciemny filtr czerwony wychodzi na zdjęciach bardzo jasno. Jesz to tzw. efekt Wooda. Efekt ten zaczyna nieznacznie dawać o sobie znać już przy zdjęciach wykonanych przez filtr pomarańczowy, zaś maksimum uzyskujemy dopiero przy użyciu filtra ciemnoczerwonego. Główny składnik liści i trawy jakim jest chlorofil, pochłania część widma słonecznego w postaci promieni czerwonych, purpurowych i fioletowych, a odbija pozostałe. Dlatego rośliny przybierają dla naszego wzroku wyraźny kolor zielony. Zdolność pochłaniania przez chlorofil promieni czerwonych nie rozciąga się jednak powyżej długości fali świetlnej, odpowiadającej barwie ciemnoczerwonej. Promienie ciemnoczerwone oraz promienie podczerwone są niemal w całości odbijane przez zieleń drzew liściastych i przez trawy. Jeżeli więc wykona się zdjęcie przez filtr ciemnoczerwony na błonie panchromatycznej, wówczas odbite od roślin promienie ciemnoczerwone i podczerwone podziałają silniej na emulsję błony, powodując wbrew naszym oczekiwaniom rozjaśnienie obrazu tychże roślin. Filtr czerwony stosujemy głównie wtedy, gdy chcemy rozjaśnić przedmioty o barwie czerwonej lub barwach do niej zbliżonych przy równoczesnym przyciemnieniu barwy niebieskiej i zielonej (z wyłączeniem zieleni roślinnej).
Filtr czerwony jest niezastąpiony jeśli chcemy w fotografowanym krajobrazie osiągnąć nastrój burzowy oraz nadać groźny wygląd chmurom, lub uzyskać na zdjęciu efekt oświetlenia księżycowego tzn. otrzymać bardzo ciemne niebo z jasnymi obłokami oraz mroczny krajobraz. Musimy wówczas fotografować na błonie superpanchromatycznej z założonym na obiektyw ciemnoczerwonym filtrem. Zdjęcie winno być trochę niedoświetlone, ale wykonane w silnym słońcu.
Zdjęcie portretowe wykonane przez filtr czerwony będzie daleko odbiegało od rzeczywistego wyglądu portretowanej osoby. Uzyskamy wówczas bladą twarz i białe usta, ponadto wystąpi bardzo silne przyciemnienie niebieskich oczu, a włosy blond wyjdą na zdjęciu jako białe. Czerwony filtr powoduje m.in. to, że ubrania w rzeczywistości żółte, pomarańczowe lub czerwone będą na zdjęciu białe.
Fotografując przez filtr czerwony, a zwłaszcza ciemnoczerwony, uzyskujemy czasem zdjęcia trochę nieostre. Może to być spowodowane specjalnymi właściwościami niektórych obiektywów starszego typu, wiele z nich bowiem ma niepełną korekcję aberracji chromatycznej. Może zdarzyć się, że wskutek minimalnych pozostałości aberracji chromatycznej obraz utworzony z promieni ciemnoczerwonych nie osiąga pełnej ostrości na tej samej płaszczyźnie, na której osiągają je wszystkie promienie o pozostałych barwach od niebieskiej do jasnoczerwonej. Dlatego też fotografując przez filtr czerwony, ostrość obrazu na matówce lustrzanki ustawiamy dopiero po założeniu filtru na obiektyw aparatu.
[center:16d7bfb8ef]KONKRETNE FILTRY I PRZYKŁADY ICH ZASTOSOWANIA:[/center:16d7bfb8ef]
Filtry polaryzacyjne, ND i UV – zostały opisane w poprzednim poradniku (działanie filtra ND jest identyczne, zaś UV sprowadza się głównie do ochrony obiektywu i lekkiego kontrastowania krajobrazu), więc tu ograniczę się tylko do uwagi, że właściwością filtru polaryzacyjnego jest jego zdolność do przyciemniania błękitu nieba. Filtr polaryzacyjny może więc spełnić tę samą rolę co filtr żółty lub pomarańczowy, gdy chodzi o uzyskanie przyciemnienia nieba. Przy tym najsilniejsze działanie tego filtra występuje wówczas, gdy oś optyczna obiektywu aparatu fotograficznego tworzy kąt prosty z kierunkiem padania promieni słonecznych, tak więc jest mniej uniwersalny niż wymienione poprzednio filtry.
Light Yellow – Jasnożółty filtr, lekko redukujący błękity, przeznaczony do pracy w plenerach. Błękitne niebo staje się ciemniejsze, jasne obłoki stają się bardziej widoczne. Sceny w śniegu są wyraźniejsze.
Strata światła – 0-1
Yellow – Żółty filtr pogłębia kontrast pomiędzy błękitem a zielenią, dość mocno redukuje niebieskie partie. Przy użyciu tego filtra i negatywu panchromatycznego można osiągnąć skalę szarości bardzo zbliżoną do widocznego, naturalnego efektu. Wzmacnia wierność odwzorowania wyglądu chmur w fotografii plenerowej i jest specjalnie dedykowany w celu polepszenia kontrastu przy niskim słońcu. Poprawia kontrast podczas wschodów i zachodów słońca. Rozjaśnia skórę. Dobrze oddaje odcienie szarości.
Strata światła – 1
Deep Yellow – Filtr ciemnożółty, mocno podkreśla kontrast wprowadzając dramatyczny efekt, wzmacnia kolor nieba. Redukuje zamglenia przy zdjęciach plenerowych, wzmacnia błękit nieba zwiększając efekt głębi i bardzo silnie powiększa kontrast oraz wzmaga efekt ostrości. Tonuje przebarwienia skóry (np. piegi) na portretach w świetle dziennym. Ciemniej oddaje kolor oczu, rozświetla natomiast kolor ust.
Strata światła – 1-3
Yellow Green – Filtr żółtozielony, jeden z najbardziej uniwersalnych filtrów w fotografii b&w, idealny w plenerach, przy pejzażach lasów i zieleni, pogłębia rozpiętość tonalną szarości, umiarkowanie pochłania tony niebieskie, redukuje czerwień i jaśniejsze barwy zielone. Jest uniwersalnym filtrem dla krajobrazów wiosennych i letnich z dużą ilością szczegółów. Koryguje wartości tonalne w odwzorowywaniu poszczególnych kolorów na materiałach panchromatycznych przy świetle sztucznym jak również przy zdjęciach grupowych i portretach wykonywanych w świetle dziennym, łagodzi również niedoskonałości skóry.
Filtr występuje w kilku odmianach produkowanych przez różne firmy – niektóre bardziej zdecydowanie redukują czerwienie i błękity i służą do portretów oraz zdjęć martwej natury przy świetle sztucznym, oddając jasne partie obrazu głębiej i cieplej. W plenerach rozjaśniają cienie w zieleniach.
Strata światła – 1, 2/3
Yellow Orange – Filtr pomarańczowy, pochłania prawie cały kolor niebieski i częściowo zielony. Uwydatnia obłoki, obniża przymglenie nieba. Polecany również do portretów.
Strata światła – 1, 2/3
Orange – Filtr ciemnopomarańczowy, absorbuje błękit i barwę niebieskozieloną, ciemniej oddaje niebieskie tonacje, zapewnia zwiększenie efektu zachmurzenia i odpowiednio zmniejsza zamglenie atmosfery. Jest szczególnie przydatny w plenerze do teleobiektywów, szczególnie przy ustawionej nieskończoności. Przy zdjęciach portretowych, wygładza nierówności tonów skóry i tuszuje skazy na skórze. Najlepsze rezultaty w portrecie uzyskuje się z zieloną pomadką. Filtr służy do mocnego "udramatycznienia" sceny. Bardziej niż filtr pomarańczowy, absorbuje kolor zielony oraz podnosi kontrast koloru niebieskiego. Stosowany również do zdjęć makro.
Strata światła – 2
Light Red – Filtr jasnoczerwony, zwiększa kontrast oraz przyciemnia wodę i niebo. Do fotografii architektury, polecany zwłaszcza przy jasnych barwach.
Strata światła – 2
Red – Filtr czerwony, zapewnia mocny kontrast dzięki absorpcji zieleni i błękitów w całości i uwypukleniu czerwieni, "udramatycznia" niebo. Obraz chmur jest zdecydowanie poprawiony tak jak i nastrój burzowy. Jest bardziej efektywny przy zdjęciach w warunkach zamglenia i zapylenia, a efekty występujące w świetle księżyca są łatwiejsze do uzyskania. Filtr ten jest również przeznaczony do fotografii w zakresie podczerwieni, gdzie całkowicie pochłania kolor zielony i niebieski, uwydatnia czerwony.
Przy aparatach z pomiarem TTL wymagana jest korekta +1.
Strata światła – 3
Deep Red – Filtr ciemnoczerwony, służy do wprowadzenia bardzo dużego (przesadnego) kontrastu, także do wyróżnienia w fotografii czarno białej, czerwieni. Również do kopiowania przeniebieszczonych zdjęć. Jest użyteczny przy reprodukcji wypłowiałych dokumentów jak również separacjach barwnych.
Przy aparatach z pomiarem TTL wymagana jest korekta +1 do +2.
Strata światła – 3, 1/3
Blue – Filtr niebieski, redukuje żółcie i czerwienie. Jest przede wszystkim używany do portretów przy świetle sztucznym w celu wyrównania różnic tonalnych. Redukcja ciemnych kolorów, np.: czerwonych ust w stosunku do ubrania. Mocniej akcentuje mgły i zamglenia. Używany do zmiany barw i efektów kontrastowych.
Występuje w kilku gradacjach (w zależności od firmy)
Strata światła – 1-2, 2/3
Deep Blue – Filtr ciemnoniebieski, równomiernie rozjaśnia kolory w celu wydobycia detali. Pochłania żółty i czerwony. Używany w sztucznym świetle do portretów dla lepszego zrównoważenia odcieni. Podkreśla czerwień na filmach Infra-Red.
Strata światła – 3
Light Green – Filtr jasnozielony, przyciemnia niebo, doskonały do oddania jasnych barw.
Strata światła - 2 i 2/3
Green – Filtr zielony, rozjaśnia zieleń, znacznie podnosi kontrast w makrofotografii. Przydatny w fotografii portretowej.
Strata światła – 3
Deep Green – Filtr ciemnozielony, idealny do maksymalnego rozświetlenia i ożywienia zieleni.
Strata światła – 3
POŻĄDANY EFEKT............................................. ............PROPONOWANY FILTR
Naturalne niebo i naturalny zachód słońca........................filtr żółty
Podwyższenie kontrastu pomiędzy niebem a chmurami......filtr pomarańczowy
Silny kontrast pomiędzy niebem a chmurami....................filtr czerwony
Efekt burzowy lub księżycowy...................................... ...filtr ciemnoczerwony
Wzmocniony efekt zachodu słońca...................................filtr pomarańczowy
Wzmocniony efekt mgły............................................. .....filtry zielony i niebieski
Zmniejszenie zamglenia, zwiększenie kontrastu..................filtr pomarańczowy
Uwydatnienie faktury przy świetle słonecznym....................filtr pomarańczowy
Naturalne oddanie skóry przy sztucznym świetle................filtr zielony
Naturalne oddanie skóry przy świetle dziennym..................filtr żółtozielony
Krajobraz wiosenny, podkreślenie zieleni...........................filtr żółtozielony
Krajobraz letni, wyraźne skontrastowanie zieleni................filtr zielony
Zdjęcia dzieci i kobiet w świetle naturalnym.......................filtr żółty
Wyraźne oddanie faktury np. śniegu lub piasku.................filtr ciemnożółty
Zdjęcia grupowe w naturalnym oświetleniu........................filtr żółtozielony
Różnicowanie odcieni w fotografii martwej natury..............filtry czerwony i ciemnoczerwony
Pytacie często o konkretne firmy...z firm produkujących filtry do fotografii czarno-białej polecić mogę szczególnie filtry firm: Marumi, Heliopan oraz Tiffen, a z tańszych rozwiązań całkiem dobre filtry NRDowskiej firmy Panchromar oraz nieco tylko słabsze, a znacznie tańsze – rosyjskie.
Można również wykorzystywać filtry do fotografii barwnej, pamiętając jednak, że gradacja tych filtrów będzie wpływać na uzyskiwany efekt.
Przy pisaniu tego poradnika korzystałem z informacji zawartych na różnych strona internetowych (min. http://www.olbrycht.pl/index.htm http://www.raysfoto.pl/ ), książek Mroczka, Pękosławskiego oraz doświadczeń własnych i moich znajomych.
[center:16d7bfb8ef]Pozdrawiam i życzę udanych ujęć.
ALF[/center:16d7bfb8ef]
Szukaj
Odpowiedz z cytatem
Zamieszczone przez pAtRyK
Skontaktuj się z nami